Bên trong Nhà máy lọc dầu Marathon ở Utah, Mỹ, ngày 24-5 - Ảnh: AFP
Ngày 30-5, Hãng tin Reuters cho biết giá dầu Brent tăng lên mức 120 USD/thùng trong khi giá dầu trên thị trường Mỹ ở ngưỡng 116 USD/thùng.
Để giảm gánh nặng hóa đơn cho người dân, nhiều quốc gia ở phương Tây đã áp dụng nhiều chính sách tiêu tốn hàng tỉ USD từ khống chế mức tăng giá, giảm thuế và trợ giá nhiên liệu cho đến phát tiền cho người dân.
Chúng ta cần một thị trường được thiết kế xoay quanh nhu cầu của người tiêu dùng chứ không phải nhà cung cấp.
Nhà nghiên cứu Brenda Boardman (Viện biến đổi khí hậu thuộc Đại học Oxford) nói về giải pháp giảm gánh nặng giá năng lượng cho người dân.
Anh: lấy của người giàu chia cho người nghèo
Giá dầu diesel và xăng ở Anh hiện đang ở mức kỷ lục, lần lượt là 2,29 USD và 2 USD/lít, theo Hãng tin Bloomberg.
Giữa tuần trước, Chính phủ Anh đã công bố gói chính sách trị giá 15 tỉ bảng (19 tỉ USD) và đánh thuế lợi nhuận bất thường với các công ty năng lượng để kìm giá xăng dầu.
Bộ trưởng Tài chính Anh Rishi Sunak cho biết chính phủ nước này sẽ hỗ trợ tài chính cho người dân, nhất là các gia đình nghèo. Khoảng 8 triệu hộ dân Anh sẽ nhận trực tiếp khoản tiền hỗ trợ chi phí sống ít nhất 1.200 bảng (khoảng 1.500 USD) vào tài khoản ngân hàng. Trước đó, chính quyền Anh đã công bố gói hỗ trợ 22 tỉ bảng vào đầu năm nay.
Ông Sunak cũng công bố một khoản "thuế lợi nhuận" tạm thời 25% đánh vào lợi nhuận bất thường của các công ty năng lượng, trong khi vẫn khuyến khích đầu tư. Khoản thuế này dự kiến thu về 5 tỉ bảng trong một năm, phần nào bù đắp vào gói hỗ trợ tài chính cho người dân.
Bộ trưởng Sunak khẳng định chính phủ sẽ đánh thuế công bằng, tránh làm ảnh hưởng đến đầu tư và thuế sẽ được bỏ sau khi giá dầu, khí đốt hạ nhiệt trở lại.
Dù khoản thuế này khiến các công ty năng lượng phải trả mức thuế từ 40% lên 65% từ ngày 26-5, ông Sunak cho rằng các công ty này vẫn kiếm lợi nhuận "khủng", trong khi người dân đang chịu tác động từ giá nhiên liệu. Theo ông, hệ thống thuế vẫn tạo ra động lực cho các công ty tái đầu tư lợi nhuận. "Công ty đầu tư càng nhiều thì họ càng trả ít thuế", ông Sunak nhấn mạnh.
Tương tự Anh, chính quyền các nước Liên minh châu Âu cũng đang áp dụng mọi công cụ đối phó mà không vi phạm các quy tắc cạnh tranh, bao gồm trợ cấp để giúp các hộ gia đình nghèo, tài trợ cho việc cải tạo nhằm giảm sử dụng năng lượng hoặc hỗ trợ thuế năng lượng cho các hộ gia đình dễ bị tổn thương.
Chẳng hạn, vào tháng 3-2022, Chính phủ Đức đã đồng ý phát thêm tiền mặt cho người lao động và gia đình, cùng với giảm giá xăng, giá vé các phương tiện giao thông công cộng.
Pháp cũng cam kết hạn chế mức tăng giá điện theo quy định ở mức 4%, đồng thời triển khai gói hỗ trợ trị giá gần 27 tỉ USD nhằm giúp các công ty về chi phí khí đốt và điện. Từ đầu tháng 4-2022, Pháp đã áp dụng việc trợ giá 0,16 USD/lít xăng, dầu diesel cho người dân trong 4 tháng, dự kiến tiêu tốn khoảng 2,15 tỉ USD.
Nguồn: Globalpetrolprices.com - Dữ liệu: BẢO ANH - Đồ họa: TẤN ĐẠT
Không có nhiều lựa chọn
Nhìn chung, chính phủ nhiều nước không có nhiều lựa chọn trong việc giải quyết khủng hoảng giá năng lượng ở thời điểm hiện tại, hay nói cách khác không có chính sách nào là vẹn toàn. Nhưng mục tiêu trước mặt là giảm tối đa khó khăn cho hàng triệu người dân đang khốn khó vì giá năng lượng tăng cao.
Chuyên gia Adi Imsirovic của Viện nghiên cứu năng lượng Oxford của Đại học Surrey (Anh) cho rằng việc Chính phủ Anh đánh thuế lợi nhuận bất thường vào các công ty năng lượng là ý tưởng tồi khi vừa đánh thuế nặng các doanh nghiệp năng lượng vừa muốn họ tăng đầu tư.
"Tại sao lại đánh thuế riêng ngành công nghiệp dầu và khí đốt? Sao không áp lên các công ty luật, vốn cũng kiếm cả gia tài trong vài năm qua, hoặc các công ty Internet như Google, Twitter?", ông Imsirovic đặt câu hỏi.
Nhưng giải quyết cuộc khủng hoảng giá cả sinh hoạt hiện là sứ mệnh chính trị cấp thiết nhất không chỉ của chính phủ ở các nước châu Âu mà cả thế giới. Các nước đang muốn áp dụng các giải pháp ngắn hạn, nhưng điều này có nguy cơ làm trầm trọng thêm những thách thức lớn hơn về trung hạn: quá trình chuyển đổi carbon và cân bằng năng lượng tại khu vực trước nay vốn phụ thuộc nhiều vào Nga.
Nhà phân tích Martin Sandbu của Financial Times cho rằng các nước có thể thay đổi cấu trúc thị trường để người tiêu dùng hưởng lợi từ chi phí năng lượng thấp. Ví dụ, ở Liên minh châu Âu, ngành sản xuất cần sử dụng nhiều năng lượng tái tạo hơn hoặc khuyến khích người mua và người bán năng lượng ký kết các hợp đồng dài hạn với giá cả ổn định hơn.
Đối với việc trợ giá cho người dân, ông Sandbu cho rằng việc này cần tiến hành song song với việc đảm bảo nguồn cung: triển khai nhanh chóng năng lượng tái tạo và tăng nguồn dự trữ năng lượng.
Liên minh châu Âu áp giá trần năng lượng tạm thời?
Trong cuộc họp thượng đỉnh từ ngày 30 đến 31-5, ngoài việc thảo luận gói trừng phạt thứ sáu đối với Nga, Liên minh châu Âu cũng sẽ tìm cách đối phó với việc tăng giá năng lượng và khủng hoảng lương thực.
Hãng tin Reuters dẫn các dự thảo cho biết các nhà lãnh đạo khu vực sẽ thảo luận biện pháp áp dụng giá trần năng lượng tạm thời, triển khai các nguồn năng lượng tái tạo và đầu tư vào mạng lưới điện xuyên quốc gia để hỗ trợ lẫn nhau.
Mỹ: giảm thuế để giá bớt nóng
Tại Mỹ, giá xăng dầu dự kiến tiếp tục tăng trong mùa hè này khiến nhiều người ngao ngán. Hiện họ đã phải trả trung bình 4,76 USD/gallon (3,785 lít) xăng, tức khoảng 100 USD cho mỗi bình xăng, hoặc cao hơn tại một số bang.
Khi chiến sự Nga - Ukraine nổ ra, Mỹ và các đồng minh đã nhất trí xả 60 triệu thùng dầu từ các kho dự trữ để hạ nhiệt giá nhiên liệu, tuy nhiên động thái này vẫn chưa đủ.
Để hỗ trợ người dân, đặc biệt trong đợt du lịch vào mùa hè, bang Michigan mới đây thông qua khoản giảm thuế nhiên liệu tạm thời đến tháng 9-2022, còn New York ngừng một số khoản thuế nhiên liệu đến cuối năm.
Tuy nhiên, các chuyên gia đánh giá rằng việc giảm thuế xăng dầu được cho là có lợi cho các công ty hơn là người dân, vì nó thúc đẩy tiêu thụ năng lượng nhiều hơn và tạo ra vòng lặp khiến giá tiếp tục tăng.
Một số bang lại áp dụng một số biện pháp thuế khác như, theo báo New York Times, chính quyền bang Kansas đang thúc đẩy giảm thuế hàng tạp hóa trong khi bang New Mexico giảm 1.000 USD thuế cho các gia đình gặp khó khăn vì giá nhiên liệu. Các bang Iowa, Indiana, Idaho đều giảm thuế thu nhập trong năm nay. Nhưng việc chi tiền cho người dân cũng có điểm bất lợi là kích thích tiêu dùng làm giá cả tăng cao hơn và thúc đẩy lạm phát.
Nhà phân tích Matt Smith của Tổ chức Kpler cho rằng chính quyền Tổng thống Joe Biden sẽ khó giảm được giá dầu trong nước khi các yếu tố làm tăng giá dầu mang tính quốc tế, trong đó có ảnh hưởng từ cuộc xung đột Nga - Ukraine đã kéo dài sang tháng thứ 3.
Philippines, Thái Lan công bố nhiều sáng kiến
Người đi xe máy xếp hàng chờ đổ xăng trước một cây xăng ở thành phố Quezon, Philippines trước một đợt tăng giá xăng - Ảnh: Getty Images
Tại Philippines, các nhà kinh tế đã có nhiều góp ý cho chính phủ để giảm tác động từ xăng dầu, đánh vào 3 yếu tố bao gồm: giảm thuế, trợ giá và làm việc từ xa.
Cụ thể, thuế xăng dầu sẽ giảm theo tỉ lệ phần trăm nhất định nếu giá xăng dầu thế giới đạt các mốc 85-90-100 USD/thùng. Khi giá ổn định, chính phủ có thể khôi phục mức thuế cũ.
Nhà kinh tế trưởng Michael Ricafort từ Tập đoàn Ngân hàng thương mại Rizal - một trong những ngân hàng toàn cầu lớn nhất ở Philippines - cho biết tăng trợ giá cho giao thông và nông nghiệp là biện pháp can thiệp "dễ chấp nhận nhất", giúp giảm thiểu tác động lạm phát.
Tại Thái Lan, Thủ tướng Prayuth Chan-o-cha khẳng định chính phủ sẽ không bỏ ai lại phía sau và sẽ thực hiện các biện pháp cần thiết để giúp đỡ người dân có thu nhập thấp.
Vào cuối tháng 3, Thái Lan công bố một loạt biện pháp nhằm hỗ trợ người tiêu dùng bị ảnh hưởng nặng nề do giá năng lượng tăng cao như duy trì giá bán lẻ dầu diesel ở mức 30 baht/lít (20.400 đồng) cho đến cuối tháng 4 nhờ quỹ bình ổn xăng dầu. Sau đó, Chính phủ Thái Lan trợ giá 50% cho mức tăng giá nhiên liệu.
Chính phủ của ông Prayuth cũng cam kết tăng cường dự trữ dầu và cắt giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng dầu. Ngoài ra, người dân Thái cũng được nhận phúc lợi: được tăng trợ cấp tiền mặt lên 100 baht/tháng (từ mức 45 baht) và hỗ trợ tiền mặt 100 baht/tháng khi mua gas nấu ăn.
Các cơ quan chính phủ cũng được yêu cầu tìm cách giúp đỡ những người nông dân đang bị ảnh hưởng bởi chi phí phân bón và thức ăn gia súc tăng cao trước mùa gieo trồng mới, giảm tiền điện trong thời gian từ tháng 5 đến tháng 8 cho người tiêu dùng.
MINH KHÔI
Nguồn: Báo Tuổi trẻ Online
© 2024 | Thời báo ĐỨC
