Tại thành phố Chicago của tương lai, xã hội được phân chia thành những phái như Vị tha, Hữu Nghị, Trung thực, Gan dạ, và Uyên bác. Đó là bối cảnh của bộ phim viễn tưởng “Dị biệt”.
Thế nhưng ở nước Mỹ, thật sự có một nhóm người thiểu số giữ nếp sống và tác phong gần tương tự như phái ‘Vị tha’ trong năm phái nói trên.
Trong ấn tượng của không ít người, Mỹ là một quốc gia hiện đại và phát triển bậc nhất, với các nền văn hóa đan xen trong một thế giới phồn hoa. Từ kinh đô điện ảnh phong phú đa dạng của Hollywood cho tới thành phố New York sôi động; Từ cái nôi của khoa học kỹ thuật cho tới ánh mặt trời và bãi cát trải dài ở Florida. Thế nhưng tại mảnh đất tôn trọng tự do đó, những gì truyền thống cổ xưa nhất mới có đất sống và được bảo tồn.
Bắt đầu từ thế kỷ 18, có một nhóm người cố gắng lưu giữ những truyền thống văn hóa ban đầu của đạo Kito giáo đã di cư tới tiểu bang Pennsylvania nước Mỹ để sinh sống phát triển.
Họ có một cuộc sống rất giản dị, ăn vận quần áo thanh lịch tao nhã. Điều đặc biệt, họ từ chối nền văn minh hiện đại, không dùng điện, không dùng ô tô, không xem ti vi, mọi người đều làm nông, đi lại bằng xe ngựa hoặc đi bộ. Cứ như vậy, họ duy trì một cuộc sống mộc mạc tốt đẹp tựa như đang sống ở chốn bồng lai tiên cảnh. Họ chính là những người Amish, một tộc người thiểu số ở Mỹ.
Người Amish xuất hiện sớm nhất ở Thụy Sĩ và Đức, tuy nhiên lúc bấy giờ do giáo hội tại nơi đây trục xuất và gây sức ép với họ, nên đến đầu thế kỷ thứ 18 họ đã di cư sang Mỹ và Canada. Ở nơi mọi tín ngưỡng đều được tôn trọng, mọi truyền thống đều được trân quý và tạo cơ hội phát triển, phương thức sinh hoạt của những người Amish vì thế vẫn được lưu giữ nguyên vẹn cho tới ngày nay.
Một buổi cầu nguyện của người Amish vào chủ nhật, ngày mà tất cả mọi người đều đi nhà thờ. (Ảnh: quora.com)
Không sử dụng phương tiện hiện đại bởi nó làm suy yếu nền tảng gia đình
Những tiện nghi mà hầu hết chúng ta coi là đương niên phải có và đương nhiên phải sử dụng như điện thoại, tivi, máy tính, xe hơi… người Amish hầu như không dùng. Họ cho rằng đó là những thứ quyến rũ có thể khiến con người chạy theo những xa hoa phù phiếm, an dật lười biếng. Sử dụng công cụ sẽ khiến con người trở nên kiêu ngạo và tự phụ. Vật chất có thể trở thành thước đo, gây bất bình đẳng giữa người với người hay sẽ lôi cuốn người Amish xa rời cộng đồng chặt chẽ của họ.
Điều mới nghe có vẻ cực đoan và cứng nhắc này hóa ra lại đang tỏ ra đúng đắn trong một thế giới hiện đại. Ở nơi cộng cộng, quán ăn, công sở hay thậm chí tại phòng khách, phòng ngủ của những căn nhà ấm áp, mỗi người đều cầm trên tay chiếc điện thoại thông minh, cắm cúi, tách biệt và im lặng với nhau một cách đáng sợ. Người ta nhìn vào xe hơi, nhà lầu để đánh giá lẫn nhau. Mỗi ngày sau khi trở về từ nơi làm việc lại nằm khểnh xem tivi và thụ động tiếp thu những cảm xúc, trải nghiệm qua màn ảnh nhỏ thay vì với những người xung quanh mình. Khi những thiết bị hiện đại chia tách từng cá nhân, sự liên kết của cộng đồng lại là thông qua mạng xã hội, con người đối với nhau cũng ảo như trên xã hội ảo của họ vậy.
Người Amish không chỉ tránh thức ăn đóng gói và thức ăn chế biến sẵn, họ còn tự trồng tất cả thực phẩm cần dùng bằng phương pháp canh tác hữu cơ. Họ tự nuôi gia súc và gia cầm, thực phẩm của họ luôn có nguồn gốc tự nhiên và không có biến đổi gen. Điều quan trọng là họ ăn thức ăn theo mùa, mùa nào thức nấy, thực phẩm còn dư được đóng hộp hoặc lên men. Đó là cách tôn trọng và hòa mình vào với tự nhiên, khiêm nhường trước thiên nhiên. Cách sống đó cũng hạn chế việc dư thừa nông sản, nguồn gốc của tích trữ, trao đổi và thúc đẩy nhu cầu thu lợi nhuận, khiến nảy sinh lòng tham.
Người Amish cho rằng: sử dụng phương tiện hiện đại sẽ làm suy yếu nền tảng gia đình, an dật lười biếng. (Ảnh: lancasterpa.com)
Mọi thứ chỉ ổn khi nằm trong khuôn khổ
Không những từ chối nền văn minh hiện đại, người Amish còn kiên quyết sử dụng ngôn ngữ riêng của mình, đó là tiếng Đức. Những đứa trẻ người Amish tới trường học thì nói tiếng Anh, tuy nhiên ở nhà thì phải sử dụng tiếng Đức.
Theo giáo lý mà người Amish tin tưởng và thờ phụng, họ gọi phương cách sống của mình là “Quy tắc Ordnung”. Trong tiếng Đức, Ordnung có nghĩa là kỷ luật, sắp xếp, có quy tắc, hệ thống. Một câu nói rất phổ biến của người Đức là “Alles in Ordnung?”, có nghĩa là mọi việc ổn cả chứ?, với người Đức, mọi thứ chỉ ổn khi nó được tuân theo một kỷ luật, một trật tự nào đó, vượt ngoài khuôn khổ thì sẽ là bất ổn. Điều này phần nào phản ánh được tính cách Đức và nguyên nhân khiến họ luôn là một trong những quốc gia hùng mạnh trên thế giới.
Khuôn khổ không giới hạn khả năng sáng tạo của chúng ta, bởi mọi sự phát triển, đột phá nào đó đều cần phải dựa trên những giá trị cốt lõi lấy lợi ích của cộng đồng, của người khác làm trọng tâm chứ không phải chỉ là thỏa mãn nhu cầu cá nhân. Chính vì muốn khác người, muốn nổi trội, đặt cái tôi, cái danh của mình lên trên hết, nên giờ đây người ta mới muốn gì làm nấy. Ví như thời trang thì phải hở hang phản cảm, cốt khoe được cái mình cho là đẹp, là hơn người, còn mặc kệ người khác nhìn vào thấy khó chịu, bối rối ra sao, mặc kệ có thể kích động dục vọng của người khác ra sao. Mọi thứ sáng tạo nếu đều nằm trong khuôn khổ tôn trọng đạo đức và truyền thống thì sẽ ít khả năng nảy sinh nguy cơ đối với xã hội hơn.
Theo quy tắc của mình, những người phụ nữ Amish chỉ mặc những bộ đầm dài đơn giản, luôn đeo thêm tạp dề và mũ bonnet, họ quan niệm rằng cách ăn vận như vậy là để thể hiện sự khiêm nhường. Họ cũng không bao giờ trang điểm hay mang đồ trang sức. Biểu tượng cho niềm tin tôn giáo, lối trang phục của người Amish không khuyến khích người ta nuôi dưỡng dục vọng và thái độ tự tôn. Những người đàn ông Amish thông thường để râu kiểu quai nón, đàn ông đã kết hôn bắt buộc phải để râu ở dưới cằm, không được để ria mép. Sự phân biệt về hình thức giữa người đã có gia đình và chưa có gia đình cũng là một cách giảm thiểu những việc làm sai trái, chống lại các giá trị gia đình, vốn là đơn vị quan trọng nhất trong xã hội của người Amish.
Những người đàn ông Amish thông thường để râu kiểu quai nón, đàn ông đã kết hôn bắt buộc phải để râu ở dưới cằm, không được để ria mép. (Ảnh: dailymail.co)
Chăm chỉ lao động để giảm thiểu dục vọng
Người Amish luôn giữ sự cách biệt rất nghiêm túc và kiên trì về cách sống của mình với thế giới bên ngoài. Một ngày của họ được bắt đầu khi mặt trời mọc và kết thúc khi mặt trời lặn. Mọi người sống quây quần trong một khu vực, hỗ trợ giúp đỡ lẫn nhau trong công việc và trong cuộc sống.
Người đàn ông Amish làm việc trong nông trường, dùng ngựa để cày ruộng, tất cả công việc thu hoạch và mùa màng đều làm bằng thủ công. Phụ nữ Amish chỉ thường ở trong nhà nội trợ và nuôi dạy con cái. Họ không làm việc vào chủ nhật, bởi đó là ngày mà tất cả mọi người đều đi nhà thờ.
Bà Cathy Ingraham, một cư dân sống trong quận Seneca tại miền bắc bang New York, nơi có một cộng đồng người Amish sinh sống, cho biết về cách họ sinh hoạt và kiếm sống:
“Họ có một cộng đồng lớn, thường làm việc chung với nhau, họ trồng trọt, có những sạp bán hàng nơi khách có thể đến mua rau quả, họ nuôi gà lấy trứng bán, một số có trại nuôi bò sữa để lấy sữa và làm những sản phẩm của sữa. Một số thì làm nghề đóng đồ đạc hay làm nghề xây cất hoặc sửa chữa nhà cửa. Họ cày cấy bằng ngựa. Tôi đã chứng kiến một cái cày của họ được 6 con ngựa mang đi trên đường. Ngựa của họ to khỏe và rất đẹp. Ngoài những rau quả, họ còn nướng các loại bánh đem bán nữa. Họ có một loại bánh nướng đặc biệt gọi là Shoofly. Họ còn may, bằng tay, rất nhiều những tấm phủ giường thật đẹp. Và đấy là những cách kiếm sống của họ, ít nhất là trong vùng mà chúng tôi ở.”
Bởi là những người có niềm tin sâu sắc, nên họ không phải lo lắng về việc chạy theo những định nghĩa về sự thành công, hạnh phúc của người hiện đại. Mọi thứ địa vị, tiền tài đều sẽ trở nên vô nghĩa khi nhắm mắt xuôi tay. Không ai có thể mang theo vật chất và danh vọng về bên Chúa. Chỉ có coi nhẹ chúng, chăm chỉ lao động để giảm thiểu những tham vọng vô ích mới là cách sống nhẹ nhõm mà vẫn đủ đầy, viên mãn.
Chăm chỉ lao động để giảm thiểu những tham vọng vô ích mới là cách sống nhẹ nhõm mà vẫn đủ đầy, viên mãn, mọi thứ địa vị, tiền tài đều sẽ trở nên vô nghĩa khi nhắm mắt xuôi tay. (Ảnh: skydoor.net)
Ngăn chặn sự xâm lấn của văn hóa hiện đại
Người Amish không tôn sùng và ủng hộ nền văn minh và giá trị quan của người hiện đại. Họ chỉ cho con cái mình tới các trường công của trẻ em Amish và chỉ cho chúng học tới trung học cơ sở là kết thúc, không cho học tiếp lên trung học.
Nguyên nhân vì họ cho rằng, nếu để con tiếp nhận nền giáo dục quá nhiều sẽ làm phá hoại nền văn hóa truyền thống của họ, sẽ ‘ăn mòn’ giá trị truyền thống của họ. Không những vậy, người Amish nhận định rằng, cho dù có học nhiều đến mấy đi nữa cũng không có tác dụng gì với cuộc sống chỉ làm nông, sinh con của người Amish.
Nói tới chuyện sinh con, người Amish là tộc người nhất mực yêu thương đại gia đình của mình, họ coi đây là món quà quý giá mà Thượng đế đã ban tặng cho họ. Sinh con và kết hôn thành lập gia thất với hàng xóm là mục tiêu của các cô gái người Amish.
Người Amish duy trì chế độ một vợ một chồng, tuy nhiên thông thường mỗi cặp vợ chồng đều sinh từ sáu tới bảy người con, và họ không sử dụng bất kỳ phương pháp tránh thai nào vì như thế là sát sinh. Bởi cứ mang thai là phải sinh và không được phép phá thai hay theo một kế hoạch hóa nào, vậy nên dân số của người Amish tăng lên khá nhanh. Từ số dân khoảng 5.000 người vào năm 1920, cho đến nay dân số người Amissh đã tăng lên 30.000 người.
Có một quy tắc của người Amish, đó là khi người đàn ông và phụ nữ Amish quyết định kết hôn, họ có thể ngủ cùng nhau trước khi kết hôn, tuy nhiên không được phép để xảy ra bất kể quan hệ gì trước hôn nhân ngoài chuyện “nắm tay và trò chuyện”. Để tránh xảy ra những hành vi cử chỉ trước khi kết hôn, ở trên giường ngủ người Amish sẽ lắp thêm một tấm gỗ để ngăn cách giữa hai người. Có thể nói cách làm và sự tuân thủ nguyên tắc này của họ rất hiệu quả.
Thuận theo thời gian, người Amish cũng dần dần bắt đầu tiếp xúc với thế giới bên ngoài. Mỗi khi một đứa trẻ Amish đủ 16 tuổi, có thể lựa chọn một khoảng thời gian thích hợp đi ra tiếp xúc và cảm thụ thế giới bên ngoài, nếu cảm thấy tốt thì có thể lưu lại sống theo cách của thế giới bên ngoài. Họ gọi cách du lịch này là “Rumspringa”.
Mỗi khi một đứa trẻ Amish đủ 16 tuổi, có thể lựa chọn một khoảng thời gian thích hợp đi ra tiếp xúc và cảm thụ thế giới bên ngoài, nếu cảm thấy tốt thì có thể lưu lại sống theo cách của thế giới bên ngoài. (Ảnh: nycgo.com)
Cộng đồng bền vững và lành mạnh
Người Amish bây giờ cũng sống như người Amish 300 năm trước và chúng ta có thể thật sự phải học hỏi từ họ. Họ có cuộc sống tự cung tự cấp bền vững và tuyệt đối không sử dụng hoá chất độc hại trong mọi trường hợp. Họ không bị nhiều loại dịch bệnh đe doạ và có sức khoẻ tốt hơn những người Mỹ còn lại. Các chuyên gia về y tế cho biết, gần như không có người bị ung thư trong cộng đồng người Amish và người Amish được xem là những người có sức khoẻ tốt nhất nước Mỹ.
Người Amish đã chọn sự “thông thái” mà tổ tiên chúng ta truyền lại thay vì đi theo lối sống “hiện đại”, nghĩa là họ sống theo kinh nghiệm của những thế hệ trước. Trong cuộc sống của người Amish không có từ “Stress”. Họ không cạnh tranh với nhau mà tạo ra một cộng đồng bình đẳng với lối sống dựa trên tính bình đẳng, hợp tác, và hoà hợp giữa các thành viên trong cộng đồng. Bởi vậy, trong cộng đồng người Amish cũng thật hiếm để tìm thấy người mắc chứng tự kỷ hoặc thiểu năng trí tuệ.
Người Amish đã chọn sự “thông thái” mà tổ tiên chúng ta truyền lại thay vì đi theo lối sống “hiện đại”, nghĩa là họ sống theo kinh nghiệm của những thế hệ trước. (Ảnh: amishvillage.com)
Khi nói đến người Amish, người ta thường nghĩ đến lối sống giản đơn, khác xa lối sống hiện đại. Nhiều người xem họ là những kẻ ngốc khi không sử dụng những công nghệ tiến bộ và tiện dụng, và thậm chí xem thường họ vì họ không theo lề lối chung của đa số mọi người trong xã hội. Tuy nhiên, với những thành quả mà lối sống “ngốc nghếch” này mang lại, đã khiến những người khác phải trầm trồ ngưỡng mộ.
Kiên Định – Thuần Dương
© 2024 | Thời báo ĐỨC
