Một mặt hàng đơn giản như bơ giờ đã trở thành xa xỉ phẩm.
Giá bơ tăng gần 30% vào năm 2024 trong bối cảnh lạm phát phi mã và lãi suất đạt mức cao nhất trong 20 năm. Tình trạng này không chỉ tồn tại trên giấy tờ: một số người đã chuyển sang ăn cắp bơ để bán lại trên thị trường chợ đen.
Các siêu thị thậm chí phải sử dụng vỏ bảo vệ chống trộm vốn thường chỉ dùng cho các sản phẩm cao cấp như trứng cá muối hoặc rượu whisky hảo hạng.
Một nhân viên đang cầm những gói bơ Dolina Legend. - Sergei Malgavko / TASS
Không chỉ bơ, giá các mặt hàng thiết yếu khác cũng tăng mạnh.
Giá khoai tây đã tăng 56%, trong khi trứng một lần nữa rơi vào cảnh khan hiếm. Đồng rúp mất giá xuống mức thấp nhất trong vòng một năm, làm giảm sức mua của người dân Nga vốn đang vật lộn với mức sống ngày càng suy giảm.
"Súng" áp đảo "bơ" trong ngân sách quốc gia
Tình trạng giá cả leo thang là minh chứng rõ ràng cho một nền kinh tế Nga đang chịu áp lực nặng nề bởi việc chi tiêu quân sự không ngừng của Kremlin. Để đối phó, chính phủ Nga đã tìm cách nhập khẩu hàng hóa thiết yếu từ các nước như Iran, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, giá thành cao của những mặt hàng này càng làm trầm trọng thêm gánh nặng cho người tiêu dùng Nga.
Phó Thủ tướng Dmitry Patrushev đã cam kết "theo dõi giá cả," nhưng không có bất kỳ kế hoạch giới hạn giá nào. Lạm phát Nga, thay vì được thúc đẩy bởi các yếu tố thị trường thông thường, lại chủ yếu đến từ chi tiêu quân sự khổng lồ, đang đẩy nền kinh tế nước này đến bờ vực khủng hoảng.
Khái niệm "súng hay bơ" – ám chỉ sự lựa chọn giữa chi tiêu cho quân sự và dân sinh – giờ đây trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết tại Nga. Kremlin tiếp tục đặt "súng" lên trên "bơ," với việc ưu tiên ngân sách cho quân đội, vũ khí và các cơ sở hạ tầng chiến tranh, trong khi cắt giảm mạnh mẽ chi tiêu cho các nhu cầu thiết yếu của đời sống hàng ngày.
Người dân Nga và cuộc sống chật vật
Đối với những người dân Nga bình thường, hệ quả của lạm phát và chi phí sinh hoạt tăng cao là rất thực tế và khắc nghiệt. Ví dụ, giá bơ nhập khẩu tại Moscow đã đạt 250 rúp (khoảng 2,47 USD), ngang ngửa với giá bơ cao cấp tại châu Âu, điều khiến không ít người bất ngờ. Tình trạng trộm cắp bơ tại các siêu thị cũng gia tăng, với những kẻ cướp bán lại bơ trên thị trường chợ đen hoặc qua mạng xã hội. Một số vụ việc thậm chí diễn ra theo cách bạo lực, với các nhân viên siêu thị bị đe dọa và tấn công.
Sự khan hiếm hàng hóa và giá cả leo thang còn do việc đóng cửa các nhà máy sản xuất thực phẩm trong nước. Một số nhà máy từng thuộc tập đoàn đa quốc gia Danone của Pháp đã bị chính quyền Nga tịch thu và chuyển quyền kiểm soát cho các cộng sự của lãnh đạo Chechnya Ramzan Kadyrov.
Khủng hoảng kinh tế chồng chất
Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nga, bà Elvira Nabiullina, đã cảnh báo rằng các biện pháp chính sách khắc nghiệt, bao gồm tăng lãi suất lên mức chưa từng có – 21% – là điều cần thiết để kiểm soát lạm phát. Tuy nhiên, chiến tranh kéo dài và các lệnh trừng phạt quốc tế đã làm suy yếu hiệu quả của chính sách này. Đồng rúp không còn phản ứng với lãi suất, và chi phí vay mượn cao cũng không thể ổn định được nền kinh tế.
Trong khi đó, các dự báo tăng trưởng kinh tế của Nga liên tục bị hạ thấp. Ngân hàng Trung ương dự kiến tăng trưởng sẽ giảm một nửa từ 3,9% xuống còn 2,5% vào năm 2024, trong khi Ngân hàng Thế giới và IMF chỉ dự báo mức tăng trưởng 1,7% và 1,3%. Tuy nhiên, tính minh bạch của những số liệu này bị nghi ngờ, khi Kremlin hạn chế quyền truy cập vào dữ liệu kinh tế để che giấu mức độ thực sự của cuộc khủng hoảng.
Ngoài ra, các lệnh trừng phạt quốc tế nhằm vào ngành dầu khí – nguồn tài chính chính cho chiến tranh Ukraine – cũng bắt đầu phát huy tác dụng. Doanh thu từ xuất khẩu năng lượng giảm sút đáng kể, trong khi các dự án lớn như Arctic LNG-2 phải tạm ngừng hoạt động. Gazprom, gã khổng lồ khí đốt của Nga, đã công bố khoản lỗ lên đến 6,8 tỷ USD vào năm 2023 – lần đầu tiên kể từ năm 1999.
Lối thoát nào cho kinh tế Nga?
Cam kết tăng chi tiêu quốc phòng thêm 27% vào năm 2025 của Kremlin tiếp tục làm gia tăng áp lực lên ngân sách nhà nước. Trong bối cảnh này, một số nhà phân tích cho rằng chỉ có các thỏa thuận hòa bình mới có thể giúp Nga thoát khỏi vòng xoáy khủng hoảng. Nếu các lệnh trừng phạt được nới lỏng và nền kinh tế được mở cửa trở lại, các nguồn đầu tư quốc tế có thể giúp ổn định tình hình.
Tuy nhiên, điều đó vẫn còn rất xa vời. Trong khi chờ đợi, người dân Nga – những người đang phải đối mặt với giá bơ cao ngất ngưởng và lạm phát vượt tầm kiểm soát – vẫn tiếp tục chịu đựng hậu quả từ sự ưu tiên "súng" hơn "bơ" trong chính sách của chính phủ.
(Theo: Jason Corcoran – The Moscow Times)
© 2024 | Thời báo ĐỨC
